Co trzeba włożyć do koszyczka wielkanocnego? LISTA produktów
Co powinno znaleźć się w koszyku wielkanocnym? Święconka to jeden z najstarszych i najbardziej pielęgnowanych zwyczajów wielkanocnych w Polsce. Koszyczek pełni nie tylko funkcję dekoracyjną na świątecznym stole, ale niesie ze sobą także głęboką symbolikę i tradycję. Sprawdź, jakie produkty warto do niego włożyć i jak efektownie go udekorować.
Z tego artykułu dowiesz się:
Skąd się wzięła tradycja koszyczka wielkanocnego?
Koszyczek wielkanocny to zwyczaj, który od wieków stanowi ważny element polskiej tradycji. Część badaczy wskazuje, że niektóre jego składniki mogą mieć rodowód sięgający obrzędów pogańskich z VII wieku n.e. W tamtych czasach rytuały te służyły powitaniu wiosny i pierwszych plonów. Możliwe jednak, że geneza święta sięga jeszcze dalej. Podobne symbole i potrawy pojawiają się w obchodach perskiego święta Nowruz, znanego już w czasach dynastii Sasanidów, przed pojawieniem się islamu.
Dawne wierzenia słowiańskie z czasem zaczęły się przenikać z obrzędami i symboliką chrześcijaństwa. Tradycja święcenia pokarmów w formie zbliżonej do obecnej pojawiła się w Europie Zachodniej w XII wieku, a w Polsce między XIII a XIV stuleciem. Ostateczne umocowanie religijne tego rytuału nastąpiło po soborze trydenckim w XVII wieku.
Zwyczaj ten przetrwał nie tylko w Polsce, ale także w części Austrii, południowych Niemczech i w Słowenii, a także w krajach, gdzie mieszkają liczne społeczności polonijne.
Co oznaczają pokarmy wielkanocne?
W ciągu wieków niewiele się zmieniło. Najważniejsze pokarmy pozostają takie same. Przede wszystkim są to pisanki, czyli ozdobne jajka, które kładziemy w widocznym miejscu koszyka. Zanim jednak powiemy dokładnie co powinno być w koszyczku wielkanocnym zobaczmy jakie nastąpiły zmiany:
- Święcenie w domu – dawniej szczególnie szlachcice zapraszali księdza do święcenia pokarmów w domu. Wierzono bowiem, że poświęcone powinno być wszystko co będzie jedzone podczas świąt. W końcu biskupi wprowadzili zakaz tej praktyki, bo objeżdżanie dworów zajmowało proboszczom za dużo czasu.
- Wielkie koszyki z jedzeniem – lud i później również szlachta przynosili do kościoła w całości pokarmy, które trafiały na świąteczny stół. Dlatego zamiast małych koszyczków niesiono wielkie kosze z całą kiełbasą, ciastem, jajkami itp. Dziś wystarczy włożyć symboliczne kawałki tych pokarmów.
- Baranek z masła – od XVI wieku na świątecznym stole stawia się baranka, który ma przypominać o zmartwychwstałym Chrystusie. Dawniej baranek był wyrabiany z masła w specjalnych formach, dziś najczęściej z cukru lub czekolady.
Sprawdź także: Piękne, kolorowe i... naturalne! Wypróbuj te produkty do zrobienia pisanek
Co włożyć do koszyczka wielkanocnego?
Co wkładamy do koszyczka wielkanocnego dziś? Tradycyjnie powinny być to potrawy, których symbolika jest związana ze świętami. O tym jaka jest symbolika pokarmów święconych powiemy dalej. Tu tylko zaznaczmy, że każdy element ma swoje znaczenie. Dziś coraz mniej osób zwraca uwagę na to co się wkłada do koszyka wielkanocnego. Jednak warto wiedzieć co mówi na ten temat tradycja.
W święconce wielkanocnej nie może zabraknąć następujących elementów:
- Pisanek (malowanych lub ozdabianych w inny sposób jajek)
- Chleba
- Babki (drożdżowego ciasta wielkanocnego)
- Soli
- Chrzanu
- Wędliny (najczęściej jest to biała kiełbasa lub szynka albo jedno i drugie)
- Baranka z cukru, pieczonego z ciasta lub z masła (może być też z plastiku lub z porcelany).
To są najważniejsze elementy koszyczka wielkanocnego. Można też włożyć inne, które po prostu dobrze wyglądają jako dekoracja święconki. Coraz częściej w koszyczkach pojawiają się czekoladowe zające. Chętnie kładziemy też pojemnik z rzeżuchą lub trawą owsianą. Dzięki temu koszyk wygląda bardziej wiosennie. Reszta to najczęściej ozdoby, o których mówimy dalej.
Jak udekorować koszyczek wielkanocny?
Poza zawartością koszyczka wielkanocnego, warto zadbać o jego estetykę. Jak udekorować koszyczek, by wyglądał odświętnie? Na dno najczęściej kładzie się białą serwetkę, która może również zdobić brzegi. Brzegi koszyczka można dodatkowo wykończyć koronką, a rączkę owinąć wstążką – zarówno białą, jak i kolorową. Nie powinno też zabraknąć zielonych akcentów – rzeżuchy, borowiny, gałązek tui lub cisu. Trzeba jednak pamiętać, że niektóre rośliny iglaste są toksyczne i nie mogą mieć kontaktu z jedzeniem. Wiosenny charakter koszyczka podkreślą także świeże kwiaty, np. żonkile.
Jeśli nie ma miejsca na duże kwiaty, można je zastąpić drobnymi papierowymi ozdobami. Sprawdzą się tu także szerokie, kolorowe kokardy – najlepiej w barwach symbolizujących wiosnę i odrodzenie, czyli żółtym i zielonym. Takie detale nadadzą całości wyjątkowego, radosnego charakteru.
Dobrym pomysłem jest też umieszczenie w koszyczku małej palmy wielkanocnej. Jej rozmiar powinien być dopasowany do wielkości koszyczka, by nie przytłaczała całości. Mała palemka bez problemu znajdzie miejsce pomiędzy święconymi potrawami.
Dla tych, którzy lubią rękodzieło, pole do popisu jest szerokie. Własnoręcznie zrobione ozdoby, jak szydełkowe pisanki, wstążkowe różyczki czy dekoracje z piórek, nadadzą całości indywidualnego charakteru. Czasem dekoracje są tak efektowne, że jedzenie schodzi na drugi plan – jednak najważniejsze to zachować podstawowe składniki święconki, reszta zależy od kreatywności i chęci.
Sprawdź także: Nie wiesz, czym udekorować wielkanocny stół? Wykorzystaj te pomysły!
Symbolika pokarmów w koszyczku
Wszystko co kładziemy do koszyczka ma swoje znaczenie. Dlatego powiemy jeszcze bardziej szczegółowo o symbolice pokarmów święconych.
Pisanki – jajko jest symbolem życia, ale pęknięte skorupki symbolizują też powstanie z grobu, czyli zmartwychwstanie. Poza tym ciekawa jest symbolika jaj z dawnych wierzeń słowiańskich. Skorupki miały moc magiczną, mogły odganiać złe duchy, rozrzucone w kontach domu miały chronić przed szkodnikami. W ogrodzie miały odstraszać gąsienice. Prawdopodobnie były też ofiarą zastępczą dla duchów np. kiedy budowano dom, kładziono je w fundamentach.
Chleb – symbolizuje ciało Chrystusa, w nawiązaniu do słów wypowiedzianych podczas ostatniej wieczerzy. Jest też symbolem dostatku i pomyślności. To ostatnie znaczenie również wywodzi się z czasów pogańskich. Słowianie większość ważnych świąt wiązali z obrzędami w wykorzystaniem chleba np. przez żniwami kobieta przynosiła chleb na pole.
Baranek – jest bardziej dosłownym symbolem Chrystusa jako Baranka Bożego. Chrześcijanie wierzą, że śmierć i zmartwychwstanie Jezusa było ofiarą podobną do tej jaką starożytni Żydzi składali z młodego baranka.
Sól – jest symbolem istoty życia, oczyszczenia i prawdy. Do święconki dodawano ją również, żeby inne potrawy się nie psuły.
Chrzan – symbolizuje ludzką siłę i krzepę.
Wędlina – jest symbolem siły, zdrowia i płodności.
Babka – to popis zręczności kucharskiej wypiekających ją gospodyń.
Współcześnie wiedza o symbolice pokarmów święconych trochę się zaciera. W różnych poradnikach przeczytacie różne informacje, nie zawsze tak samo wiarygodne. Pamiętajcie, że niezależnie od symboli jest to przede wszystkim czas radości, przebywania z bliskimi i budzenia się do życia na wiosnę.
Sprawdź także: Dekoracja jajek wielkanocnych - z tymi sposobami zrobisz to szybko i wyjdą efektowanie!