To trzeba robić z mlekiem. Wtedy jest bezpieczne do spożycia
Świeże mleko krowie czy kozie może zawierać szkodliwe drobnoustroje, dlatego tak ważna jest jego pasteryzacja. Proces ten pozwala skutecznie wyeliminować bakterie, zachowując przy tym cenne właściwości mleka. Na czym dokładnie polega pasteryzacja, jak przeprowadzić ją w domu i jakie są jej rodzaje? Odkryj fakty, o których mogłeś wcześniej nie wiedzieć!
- Na czym polega pasteryzacja mleka?
- Jakie są rodzaje pasteryzacji i mleka?
- Jak zapasteryzować mleko w domu?
- Czym różni się mleko UHT od pasteryzowanego?
Na czym polega pasteryzacja mleka?
Pasteryzacja to proces, w którym mleko podgrzewa się do temperatury od 75 do 90°C przez około 15 sekund. W takiej temperaturze ginie większość obecnych w nim drobnoustrojów, co znacznie poprawia jego bezpieczeństwo spożycia. Choć pasteryzacja skutecznie eliminuje bakterie, nie gwarantuje całkowitej jałowości – dlatego mleko pasteryzowane ma krótszy termin przydatności niż mleko UHT i powinno być przechowywane w lodówce. Po otwarciu najlepiej wypić je w ciągu 48 godzin.
W przemyśle mleczarskim równie często stosuje się proces homogenizacji, który ma na celu rozbicie kuleczek tłuszczu i zapobiega tworzeniu się śmietanki na powierzchni mleka. Homogenizacja, podobnie jak pasteryzacja, wpływa na strukturę mleka, poprawiając jego jednorodność i konsystencję. Obie metody są powszechnie wykorzystywane, by poprawić trwałość i jakość produktów mlecznych.
Sprawdź także: Nie masz dużego garnka? Tak też możesz zapasteryzować słoiki!
Jakie są rodzaje pasteryzacji i mleka?
- Mleko niepasteryzowane – czyli mleko surowe. To mleko pochodzące od krowy lub mleko kozie. Zawiera naturalne organizmy oraz bakterie. Jest dobre dla dziecka, chociaż pasteryzacja mleka matki jest dziś coraz bardziej cenionym procesem niż podawanie niemowlęciu surowego mleka.
- Mleko homogenizowane – mleko o poprawionym walorze smakowym poprzez proces, jakim jest homogenizacja mleka. Takie mleko poddaje się procesowi utrwalania.
- Mleko mikrofiltrowane – tutaj wykorzystuje się proces delikatnej pasteryzacji – temperatura pasteryzacji mleka krowiego to wówczas poniżej 74 st. C.
- Mleko pasteryzowane – szybkie ogrzanie do temperatury ok. 75 st. C, a następnie szybkie... ochłodzenie. W niskiej temperaturze ginie większość bakterii, jakie posiada mleko niepasteryzowane. Ostatnio coraz bardziej popularna staje się również pasteryzacja mleka matki, co ma być szczególnie bezpieczne dla dziecka.
- Mleko UHT – jest to mleko, gdzie temperatura pasteryzacji mleka krowiego jest wysoka (ok. 150 st. C) i szybka. Niszczą się drobnoustroje, a produkt zamyka się w kartonach. Poprzez proces następuje także interakcja między laktozą a białkiem, co zmniejsza ich przyswajalność przez organizm.
Jak zapasteryzować mleko w domu?
Proces pasteryzacji pozwala zniszczyć aż do 99% bakterii obecnych w mleku, co znacznie wydłuża jego świeżość i bezpieczeństwo spożycia. Kluczowe znaczenie ma temperatura, w jakiej przeprowadza się pasteryzację – to właśnie ona decyduje o skuteczności całego procesu. W warunkach domowych możesz wybrać jedną z kilku sprawdzonych metod.
Kuchenka gazowa lub elektryczna – klasyczne rozwiązanie polega na podgrzaniu mleka w garnku do temperatury 72°C, przy ciągłym mieszaniu, by uniknąć przypalenia. Gdy osiągniesz właściwą temperaturę, utrzymaj ją przez 15 sekund, a następnie zdejmij garnek z ognia.
Mikrofalówka – ten sposób stosuje się rzadziej, ponieważ trudno w nim utrzymać równomierne podgrzanie. Jeśli zdecydujesz się na mikrofalę, pilnuj, by mleko osiągnęło temperaturę około 74°C, a następnie natychmiast wyłącz urządzenie.
Kąpiel wodna – to najbardziej precyzyjna i bezpieczna metoda. Umieść naczynie z mlekiem w garnku z gorącą wodą, podgrzewaj do 72°C, cały czas mieszając, i trzymaj w tej temperaturze przez 15 sekund. Następnie ostrożnie wyjmij naczynie z wody.
Bez względu na wybraną metodę, po zakończeniu pasteryzacji musisz jak najszybciej schłodzić mleko. Przełóż garnek do miski z bardzo zimną wodą, cały czas mieszając, aż temperatura spadnie do około 21°C. Szybkie schłodzenie zapobiega namnażaniu się bakterii i pozwala zachować świeżość mleka przez dłuższy czas.
Sprawdź także: Z tymi sposobami szybko wyczyścisz akwarium. Poznaj najlepsze patenty
Czym różni się mleko UHT od pasteryzowanego?
Mleko UHT jest mlekiem sterylizowanym pod wpływem bardzo wysokiej temperatury (nawet do 150 st. C). Takie mleko trzeba błyskawicznie schłodzić, najlepiej do temperatury pokojowej. Dzięki temu procesowi usuwa się bakterie z mleka (np. salmonellę czy gronkowca). UHT jest nieco „biedniejsze” od pasteryzowanego, ponieważ w procesie ogrzewania traci m.in. witaminy z grupy B, witaminę C i cenny (zwłaszcza dla kobiet w ciąży) kwas foliowy.
Podczas obróbki mleka metodą UHT, czyli w bardzo wysokiej temperaturze, dochodzi do częściowego rozpadu białek i utraty naturalnego wapnia. Dlatego też do mleka UHT często dodaje się chlorek wapnia, by uzupełnić jego skład mineralny – z tego powodu na opakowaniach zniknęła informacja o naturalnej zawartości wapnia. Różnice między mlekiem pasteryzowanym a UHT dotyczą także warunków i czasu przechowywania. Mleko pasteryzowane należy trzymać w lodówce i spożyć w ciągu 48 godzin od otwarcia, natomiast mleko UHT można przechowywać w temperaturze pokojowej nawet przez kilka miesięcy. Po otwarciu jednak również należy zużyć je w ciągu dwóch dni.
Jeśli nie masz dostępu do świeżego mleka od sprawdzonego hodowcy, ale chcesz uniknąć mleka UHT, wybieraj mleko pasteryzowane w niskiej temperaturze – zachowuje ono więcej wartości odżywczych. Pamiętaj jednak, że po otwarciu zaczynają się w nim namnażać bakterie, dlatego zawsze przechowuj je w lodówce i nie przetrzymuj zbyt długo.
Sprawdź także: To niezbędny zabieg w akwarium. Trzeba go powtarzać regularnie