Mało kto stosuje ten sposób pasteryzacji słoików. Jest wygodniejszy niż gotowanie

Opublikowano: 27.06.2025Autor: Tomasz ZalewskiDrukujUdostępnij

1. Na czym polega pasteryzacja?
2. Pasteryzacja na sucho w piekarniku
3. Jakie słoiki można pasteryzować w piekarniku?
4. Co jeszcze musisz wiedzieć o pasteryzacji?

Na czym polega pasteryzacja?

Pasteryzacja to nic innego jak skuteczna metoda konserwacji domowych przetworów – od pieczarek, przez ogórki, aż po paprykę. Dzięki odpowiedniemu podgrzewaniu słoików hamowany jest rozwój drobnoustrojów, co pozwala zachować świeżość i smak przygotowanych produktów. Co ważne, pasteryzowanie – niezależnie od tego, czy dotyczy owoców, warzyw czy mięsa – nie wpływa negatywnie na ich wartości odżywcze.

Na czym polega ten proces? Kluczowe znaczenie ma właściwa temperatura i czas pasteryzacji. Warto przy tym pamiętać, że wekowanie, czyli gotowanie słoików w wodzie, nie jest tym samym co pasteryzacja. Choć oba sposoby służą przedłużeniu trwałości żywności, różnią się techniką wykonania. Pasteryzacja w piekarniku – tzw. na sucho – odbywa się w wyższej temperaturze niż klasyczne wekowanie. Woda wykorzystywana do wekowania nie powinna przekraczać 100°C, natomiast w piekarniku przetwory zwykle podgrzewa się od tej wartości wzwyż.

Czas trwania pasteryzacji zależy od rodzaju przetworów – inne wymagania mają dżemy, a inne dania z warzyw czy mięsa. Warto trzymać się sprawdzonych zaleceń i wykonywać wszystkie kroki z należytą starannością – tylko wtedy efekt będzie trwały i bezpieczny. W polskich domach najczęściej spotykamy dwa sposoby pasteryzacji: na mokro (w wodzie) i na sucho (w piekarniku), a każdy z nich ma swoje zalety i zastosowania.

• pasteryzowanie na mokro – jest to gotowanie słojów z przetworami w garnku,
• pasteryzowanie na sucho – pasteryzacja w piekarniku.

Sprawdź także: Uwielbiasz zbierać grzyby? Wystarczy piekarnik, by przechować je na zimę

Pasteryzacja na sucho w piekarniku

Pasteryzacja mięsa, pasteryzacja jabłek lub pasteryzacja przetworów innego typu to nie lada wyzwanie. Jeżeli jednak posiadasz piekarnik, raczej nie będzie z tym procesem większego problemu! Wystarczy, że będziesz postępował dokładnie według naszych wskazówek – krok po kroku:

1. Wyłóż blaszkę do pieczenia papierem do pieczenia, gazą bądź ściereczką.
2. Wstaw weki do zimnego jeszcze urządzenia (słoiki nie mogą się stykać lub dotykać ścianek piekarnika).
3. Włącz piekarnik i ustaw temperaturę na ok.120-130 st. C (z grzaniem góra-dół). Jak już wspominaliśmy, w przypadku piekarnika można pasteryzować przetwory w wyższej niż 100 st. C temperaturze – czyli inaczej, jak w metodzie „na mokro” (wekowanie), gdzie przekroczenie 100 st. C grozi niepowodzeniem pasteryzacji. Wyższa temperatura pasteryzowania słoików w piekarniku wynika z faktu, że otoczone ciepłym powietrzem urządzenia słoiki wolniej się nagrzewają! Właśnie ta wyższa temperatura pomoże im osiągnąć właściwą temperaturę. 
4. Od momentu osiągnięcia odpowiedniej temperatury w piekarniku, zacznij liczyć czas pasteryzacji (zazwyczaj od 15 do nawet 40 minut, w zależności od przetworów w słoikach).
5. Wyłącz piekarnik po upływie czasu i pozostaw słoiki w urządzeniu jeszcze na przynajmniej kwadrans, by nieco się ostudziły.
6. Wyjmij słoiki i ustaw do góry dnem, aby ostygły.
7. Spraw, czy słoiki mają wklęsłą pokrywkę – jeżeli tak, są szczelnie zamknięte. Jeżeli nie… musisz zacząć od nowa!

Jakie słoiki można pasteryzować w piekarniku?

Warto zaznaczyć, że do pasteryzacji w piekarniku najlepiej nadają się słoiki typu twist-off. Te zakręcane modele są zdecydowanie bezpieczniejsze niż klasyczne wecki z gumową uszczelką – te ostatnie, choć świetnie sprawdzają się przy pasteryzacji w wodzie, mogą ulec uszkodzeniu pod wpływem wysokiej temperatury w piekarniku, a nawet się stopić.

Z tego powodu twist-offy są najczęściej wybieranym rozwiązaniem do pasteryzacji „na sucho”. Są solidne, odporne na działanie gorącego powietrza i nie zawierają żadnych wrażliwych na temperaturę elementów. Ich uniwersalność i trwałość to ogromny atut. Minusem może być jednak delikatność zakrętek – jeśli podczas otwierania uszkodzisz wieczko, słoik straci szczelność i nie będzie już nadawał się do ponownej pasteryzacji. Dlatego warto zawsze sprawdzić stan zakrętek przed ponownym użyciem.

Sprawdź także: Sałatka lub pizza z ananasem? Zobacz, jak sprytnie i szybko obrać ten owoc

Co jeszcze musisz wiedzieć o pasteryzacji?

Jeżeli chodzi o dokładny czas pasteryzowania produktów na zimno (czyli włożenie słoików do zimnego piekarnika), zazwyczaj wygląda to następująco:

• słoiki do 0,5 l – wymagają ok. 25 minut pasteryzacji (wiadomo, mniejsze mogą postać w piekarniku krócej),
• słoiki 1 l – zazwyczaj potrzeba im ok. 30 minut na zapasteryzowanie się (im większy słoik, tym dłuższy będzie jego pobyt w piekarniku).

Produktami, jakie najczęściej się pasteryzuje, są nie tylko warzywa i owoce, ale też mleko, wino czy mięso. Warto wiedzieć, które produkty wymagają dłuższej, a które krótszej pasteryzacji! Otóż, jest to:

• 15-30 minut – zazwyczaj właśnie tyle czasu na zapasteryzowanie się potrzebują kompoty, soki z warzyw, nektary, dżemy, kiszonki czy marynaty. Wiele zależy również od kwasowości danego przetworu i tego, do jak dużego słoja umieścisz produkty. Warto pamiętać również o tym, że owoce pasteryzuje się krócej, niż warzywa (zwłaszcza w formie płynnej, jak przeciery, dżemy czy soki).
• 3 x po 30 minut – tyle czasu potrzebują również wszystkie przetwory z grzybów. Między każdą jedną pasteryzacją powinny zostać zachowane 24 godziny przerwy. Dlaczego grzyby trzeba wstawiać do piekarnika z termoobiegiem aż trzy razy? A więc: pierwszy etap niszczy bakterie, drugi etap likwiduje je w całości (o ile jakieś zostały po pierwszym pasteryzowaniu), a trzeci etap niszczy przetrwalnikowe formy bakterii. Dzięki temu, można grzyby przechowywać później naprawdę długo!
• 2 x po 30 minut – często tyle potrzebują przetwory z warzyw takie, jak buraki, fasolka czy też groszek. Między pasteryzacjami należy zachować również 24-godzinny odstęp.

Czy istnieją naturalne środki, które pomagają zachować świeżość domowych przetworów? Jak najbardziej – należą do nich m.in. ocet, sól i cukier. To właśnie one pełnią funkcję naturalnych konserwantów i skutecznie wspomagają trwałość żywności, zwłaszcza gdy mowa o ogórkach czy innych warzywach wkładanych do słoików.

Pasteryzacja to sprawdzona metoda utrwalania produktów spożywczych, które bez niej mogłyby szybko się zepsuć. Choć cały proces nie jest szczególnie skomplikowany, wymaga dokładności i stosowania się do określonych zasad. W zależności od preferencji możesz wybrać sposób pasteryzacji najbardziej dopasowany do Twoich potrzeb – na mokro (w wodzie) lub na sucho (w piekarniku). Dzięki temu nawet zimą możesz się cieszyć smakiem letnich owoców czy aromatycznych, jesiennych grzybów.

Sprawdź także: Sezon na grzyby nabiera rozpędu! Tylko w ten sposób właściwie je ususzysz