To częsty problem na wakacjach. Tak sobie z nim szybko poradzisz!
Oparzenia słoneczne to efekt nadmiernej ekspozycji skóry na promieniowanie UV. Mogą wystąpić zarówno po intensywnym opalaniu, jak i podczas pracy na zewnątrz w pełnym słońcu. Często dotyczą też osób, które spędzają wakacje aktywnie, zapominając o odpowiednich środkach ochrony przeciwsłonecznej.
Z tego artykułu dowiesz się:
Jak powstają oparzenia słoneczne?
W odróżnieniu od oparzeń wrzątkiem czy olejem, oparzenia słoneczne mogą pojawić się niepostrzeżenie – często nie zdajemy sobie sprawy z ich powstawania. Dotyczy to zwłaszcza osób o bardzo jasnej cerze (fototyp I i II), u których skóra reaguje szybciej i silniej na promienie UV.
Poparzenie słoneczne nie musi być skutkiem intensywnego opalania. Wystarczy kilkugodzinny pobyt na świeżym powietrzu bez odpowiedniego zabezpieczenia – podczas pracy, spaceru po mieście, wycieczki w góry czy kąpieli w morzu. U osób z wrażliwą skórą objawy mogą wystąpić już po krótkiej ekspozycji na słońce.
Najlepszą ochroną jest stosowanie kremu z filtrem UV oraz odpowiednie ubranie zasłaniające newralgiczne partie ciała. W kolejnych częściach wyjaśnimy, jak skutecznie zabezpieczać skórę przed słońcem.
Rodzaje oparzeń słonecznych
Leczenie oparzeń skóry jest zależne od stopnia uszkodzenia i zajętej powierzchni. Oparzenia wywołane promieniami słonecznymi najczęściej podchodzą pod tak zwane oparzenia 1 stopnia. Oznacza to, że poparzona skóra jest zaczerwieniona, może piec i swędzić. Pojawia się też miejscowa gorączka. Po jakimś czasie naskórek zaczyna się złuszczać, co jest nieprzyjemnym, ale niezbędnym etapem. Razem z zejściem naskórka mijają dolegliwości i nie zostają ślady po oparzeniu.
Niestety przy większej wrażliwości skóry lub dłuższym wystawieniu na słońce może dojść do oparzenia 2 stopnia. Wówczas pojawiają się bąble po oparzeniu, wypełnione płynem surowiczym. Oparzenia słoneczne 2 stopnia to poważniejsza dolegliwość. W takim przypadku objawy mogą się utrzymać nawet do kilku tygodni. Przypominają trochę oparzenie olejem, chociaż raczej nie zdarza się, żeby zostawiały trwałe blizny.
Sprawdź także: W domu zdarzył Ci się ten drobny wypadek? Musisz poznać zasady pierwszej pomocy!
Czym smarować i leczyć poparzenia słoneczne?
Poparzenia słoneczne rzadko są na tyle poważne, by wymagały pomocy lekarskiej – w większości przypadków można sobie z nimi poradzić samodzielnie, nawet będąc na wakacjach pod namiotem czy w podróży kamperem. Kluczowe jest szybkie chłodzenie skóry oraz jej odpowiednie nawilżenie. Oto kilka sprawdzonych preparatów, które warto zastosować:
Panthenol – dostępny w formie pianki lub kremu, łagodzi ból, przyspiesza regenerację i chłodzi skórę.
Maść z alantoiną – działa kojąco i nawilżająco, wspiera odbudowę naskórka i łagodzi uczucie pieczenia.
Hydrożel chłodzący – szybko przynosi ulgę i tworzy na skórze warstwę ochronną; można go stosować pod opatrunek.
Równie ważne jak wybór preparatu jest właściwe postępowanie. Unikaj natłuszczania poparzonej skóry olejkami czy tłustymi kremami – mogą one utrudnić odprowadzanie ciepła i pogłębić podrażnienie. Do chłodzenia używaj wyłącznie słodkiej, czystej wody – schładzanie skóry wodą morską to zły pomysł, ponieważ sól może nasilić ból i sprzyjać zakażeniom.
Jeśli nie masz dostępu do aptecznych środków, możesz sięgnąć po naturalne rozwiązania. Kefir, jogurt naturalny lub kwaśne mleko mają właściwości łagodzące, chłodzące i lekko antybakteryjne – tworzą na skórze ochronną warstwę, która pomaga zmniejszyć podrażnienie.
Jak leczyć oparzenia 2 stopnia i poważniejsze?
Kiedy np. zaśniemy po opalaniu, to oparzenia słońcem mogą mieć dużo poważniejsze konsekwencje. Pojawiające się bąble po oparzeniu nie są dobrym znakiem. Należy natychmiast uciec do cienia, a uszkodzoną skórę chłodzić okładami z zimnej wody lub chłodnym prysznicem. Przy każdym rodzaju oparzeń, również, gdy jest to oparzenie wrzątkiem, parą lub metalem należy używać chłodnej, ale nie lodowatej wody. Nie powinno się wystawiać skóry i całego organizmu na dodatkowy szok termiczny.
Leczenie oparzeń skóry 2 i 3 stopnia może wymagać interwencji lekarza. Specjalista lepiej zdecyduje, co jest dobre na oparzenia słoneczne tego rodzaju. Może być to szczególnie potrzebne w przypadku szerokich oparzeń, obejmujących np. ręce i całe plecy.
Poparzona skóra w przypadku cięższego uszkodzenia może wywoływać ból i gorączkę. Można je łagodzić, stosując doustnie lub miejscowo preparaty z ibuprofenem i paracetamolem. Jeżeli nie jesteśmy pewni czy je zastosować, to warto poradzić się lekarza.
Pamiętajmy koniecznie, żeby nie przebijać ani nie wyciskać pęcherzy. Płyn surowiczy jest niezbędny do samoleczenia organizmu. Otwarcie bąbli mogłoby narazić skórę na zakażenia.
Sprawdź także: Kochają je niemal wszyscy. Jaką mąkę do nich wybrać?
Jak uniknąć oparzeń słonecznych?
Świadomość zagrożenia oparzeniami słonecznymi pozwala skutecznie im zapobiegać. Warto pamiętać, że do poparzeń nie dochodzi wyłącznie podczas opalania – równie dobrze może się to zdarzyć w trakcie spaceru, zakupów czy codziennych aktywności na świeżym powietrzu. Ryzyko zależy m.in. od fototypu skóry, przyjmowanych leków zwiększających wrażliwość na promieniowanie UV, a także od pory dnia, roku i warunków pogodowych. W naszej strefie klimatycznej promienie UV są najsilniejsze latem, szczególnie między godziną 10:00 a 15:00.
Dodatkowym zagrożeniem są górskie wędrówki – im wyżej się znajdujemy, tym intensywniejsze działanie słońca. Cieńsze powietrze mniej chroni skórę przed promieniowaniem, dlatego w górach oparzenia mogą pojawić się szybciej i być bardziej dotkliwe.
Kąpiele morskie to kolejne sytuacje, w których łatwo o poparzenie. Po pierwsze, większość ciała jest odkryta i narażona na działanie słońca. Po drugie, sól morska wysusza skórę, czyniąc ją jeszcze bardziej podatną na uszkodzenia. Dodatkowo kremy z filtrem mogą się zmywać, osłabiając ochronę. W odróżnieniu od rzek czy jezior, plaże morskie często nie oferują naturalnego cienia, co zwiększa ekspozycję na promieniowanie.
Dlatego niezależnie od miejsca wypoczynku – nad morzem, w górach czy nawet w mieście – warto stosować kremy z filtrem UV, nosić przewiewne ubrania zakrywające ciało oraz unikać słońca w godzinach jego największej aktywności. Po kąpieli i po opalaniu dobrze jest również sięgnąć po kosmetyki nawilżające i łagodzące skórę.
Czym jest fototyp skóry?
Nawet osoby o ciemnej karnacji mogą być narażone na oparzenia słoneczne. Jednak najbardziej są na nie narażeni ludzie o fototypie skóry I i II. Typ pierwszy nie powinien się w ogóle opalać. To osoby o cerze bladej, jasnych włosach (blond lub rude) i jasnych oczach. Bardzo często mają też piegi na twarzy i rękach. Osoby takie mają niemal gwarantowane oparzenia słońcem, dlatego powinny unikać promieni UV i stosować silne filtry. Występują u nich łatwiej również bąble po oparzeniu i inne oznaki poważniejszych uszkodzeń skóry.
Nie każdy blondyn musi unikać słońca. Osoby o jasnych oczach i włosach mogą mieć też typy skóry II i III. Typ II opala się trudno, ale może spróbować. Typ III bez problemu może złapać trochę opalenizny.
Osoby o fototypie IV (jasnobrązowa lub oliwkowa skóra) oraz V (ciemna karnacja, ciemne włosy i oczy) mogą czuć się na słońcu nieco bezpieczniej – ich skóra naturalnie lepiej radzi sobie z promieniowaniem UV. Jednak nawet one nie są całkowicie odporne na oparzenia słoneczne. Tylko osoby z bardzo ciemną, niemal czarną skórą (fototyp VI) są w dużym stopniu chronione przed skutkami działania słońca.
W Polsce dominują fototypy II i III, czyli jasna i średnia karnacja, co sprawia, że w czasie letnich upałów znacząco rośnie liczba przypadków poparzeń słonecznych. Nawet krótka ekspozycja na słońce bez ochrony może u takich osób zakończyć się zaczerwienieniem, pieczeniem lub złuszczaniem naskórka.
Nie bez znaczenia jest także wpływ leków na reakcję skóry na słońce. Wiele popularnych preparatów – m.in. niektóre antybiotyki, leki przeciwdepresyjne czy hormonalne – może wywoływać nadwrażliwość na promienie UV. Skutkiem może być nie tylko oparzenie, ale też przebarwienia, wysypka czy powstawanie pęcherzy. Ponieważ lista takich substancji jest długa, warto każdorazowo sprawdzić ulotkę lub skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza przed planowaną ekspozycją na słońce.
Choć leczenie oparzeń słonecznych bywa uciążliwe, znacznie lepszym rozwiązaniem jest ich unikanie. Profilaktyka, taka jak stosowanie filtrów UV, noszenie przewiewnych ubrań i unikanie słońca w godzinach szczytu, pozwala oszczędzić skórze bólu, a nam – niepotrzebnego stresu.
Sprawdź także: Nasze babcie zbierały i piły go regularnie. Na co pomaga?