W minionym roku zepsuły Ci się przetwory? Poznaj te zasady wekowania
Domowe przetwory na zimę znów cieszą się dużą popularnością – chcemy zachować smak sezonowych owoców i warzyw na dłużej. Aby jednak słoiki z konfiturami, sałatkami czy sokami bezpiecznie przetrwały wiele miesięcy, kluczowa jest właściwa pasteryzacja. Tylko szczelnie zamknięte słoiki, do których nie przedostaje się powietrze, zapewniają trwałość przetworów. Podpowiadamy, jak pasteryzować domowe zapasy, jak długo gotować słoiki i jakie metody wybrać w zależności od rodzaju przetworów.
- Na czym polega pasteryzacja słoików?
- Metody pasteryzacji słoików
- Jak długo pasteryzować słoiki?
- Pasteryzacja słoików krok po kroku
- Jak pasteryzować słoiki w piekarniku i w zmywarce?
Na czym polega pasteryzacja słoików?
Wekowanie to tradycyjna metoda konserwacji żywności, znana od pokoleń i stosowana zwłaszcza do przygotowywania zapasów na zimę. Choć obecnie warzywa i owoce są dostępne niemal przez cały rok, dawniej ograniczano się wyłącznie do sezonowych plonów. To właśnie dlatego w wielu domach powstawały zapasy w postaci domowych przetworów. Dziś trend ten wraca do łask – coraz częściej sięgamy po przetwory, by cieszyć się smakiem letnich warzyw i owoców w środku zimy. Aby przetwory były trwałe i bezpieczne do spożycia przez długi czas, niezbędne jest ich odpowiednie wekowanie.
Pasteryzacja, czyli proces podgrzewania słoików do temperatury 75–100°C, pozwala na eliminację drobnoustrojów, jednocześnie zachowując smak oraz wartości odżywcze zawartości. Podczas podgrzewania powietrze wewnątrz słoika się rozszerza, unosząc wieczko. W trakcie studzenia dochodzi do wytworzenia podciśnienia, które sprawia, że pokrywka zostaje szczelnie zassana. Dzięki temu powietrze i bakterie nie mają dostępu do środka. Dobrze przeprowadzona pasteryzacja to gwarancja trwałości przetworów i ich odporności na zepsucie w trakcie przechowywania.
Sprawdź także: Co zrobić z grzybami po wysuszeniu? Dzięki tym sposobom przechowywania nie spleśnieją
Metody pasteryzacji słoików
Mamy do wyboru kilka, mniej lub bardziej pracochłonnych, metod:
- wekowanie słoików w wodzie,
- pasteryzacja słoików w piekarniku,
- pasteryzacja słoików w zmywarce.
Metoda pasteryzacji w wodzie nadaje się szczególnie dla słoików typu “weck”, które mają szklane wieczko i gumową uszczelkę. Słoiki typu weck mogą nie wytrzymać wysokiej temperatury w piekarniku, zaś gumki źle znoszą suche powietrze piekarnika. Natomiast słoiki typu “twist-off” można pasteryzować zarówno w wodzie jak i w piekarniku.
Można się zastanawiać, ile czasu pasteryzować słoiki. Czas pasteryzacji w wodzie wynosi od 10 do 30 minut, zaś pasteryzacja na sucho od 30 do 60 minut. Czas pasteryzacji zależy od rodzaju przetworów. Owoce pasteryzuje się krócej niż warzywa. Duże słoiki pasteryzujemy dłużej niż małe. Im przetwory są w większych kawałkach, tym dłużej pasteryzujemy.
Jak długo pasteryzować słoiki?
Czas pasteryzacji różnych przetworów zależy od ich rodzaju, składu i wielkości słoików:
Kwaśne przetwory – takie jak ogórki kiszone, kompoty czy przeciery pomidorowe – pasteryzujemy przez 15–20 minut w małych słoikach lub 25–30 minut w dużych.
Grzyby wymagają szczególnej ostrożności – należy je pasteryzować trzykrotnie po 30 minut, z 24-godzinną przerwą między kolejnymi pasteryzacjami.
Warzywne przetwory (np. sałatki czy mieszanki warzywne) należy pasteryzować dwukrotnie po 30 minut, również z dzienną przerwą między cyklami.
Dżemy z niewielką ilością cukru powinny być pasteryzowane przez 20 minut (małe słoiki) lub 30 minut (duże słoiki).
Dżemy o wysokiej zawartości cukru oraz intensywne marynaty często nie wymagają pasteryzacji – wystarczy po napełnieniu i zakręceniu ustawić je do góry dnem i pozostawić do ostygnięcia, co pozwoli na samoistne zassanie wieczek.
Sprawdź także: Zastanawiasz się, co zrobić z grzybami przyniosionymi z lasu? To najlepszy sposób przygotowania
Pasteryzacja słoików krok po kroku
Wekowanie słoików w wodzie to najbardziej tradycyjna, ale najbardziej pracochłonna, metoda utrwalania przetworów. Metoda ta polega na wstawieniu słoików w garnku z wodą i podgrzewaniu odpowiednio do czasu pasteryzacji podanego w przepisie. W garnku nie zmieszczą się wszystkie słoiki z przetworami. Dlatego też będziemy pasteryzować partiami, najlepiej pasteryzując razem słoiki o podobnej wysokości.
Oto, jak zagotować słoiki krok po kroku:
- na dno dużego garnka wkładamy podkładkę do pasteryzacji lub czystą ściereczkę,
- na ściereczce układamy słoiki, w taki sposób, aby nie stykały się ze sobą i nie dotykały do ścianek garnka,
- zalewamy słoiki gorącą wodą, tak aby sięgała 1 cm poniżej wieczka najniższego słoika,
- gotujemy wodę 10 - 30 minut w zależności od przepisu,
- wyjmujemy słoiki z wrzątku i jeszcze raz dokręcamy,
- ustawiamy je do góry dnem zawinięte w ręcznik lub koc i zostawiamy tak na kilkanaście godzin.
W przypadku słoików typu weck na czas pasteryzacji w wodzie załóż na wieczka metalowe sprężynki, które po zakończeniu pasteryzacji można zdjąć.
Jak pasteryzować słoiki w piekarniku i w zmywarce?
Pasteryzacja w piekarniku to wygodny sposób na utrwalenie domowych przetworów – szczególnie ogórków, dżemów czy kompotów zamkniętych w słoikach typu twist-off. Ta metoda jest mniej czasochłonna i łatwiejsza w realizacji niż klasyczne gotowanie. Trzeba jednak pamiętać, że nie nadaje się do słoików typu „weck”. Aby ją przeprowadzić, należy włożyć słoiki do zimnego piekarnika, dbając o to, by się nie stykały. Następnie ustawiamy temperaturę na 100–130°C i pasteryzujemy przez 30–40 minut (w zależności od przepisu). Po wyłączeniu piekarnika pozostawiamy słoiki w środku jeszcze przez około 30 minut, a potem odstawiamy je na ściereczkę do ostygnięcia.
Pasteryzacja w zmywarce to jeszcze prostszy sposób, szczególnie polecany do przetworów takich jak kiszone ogórki, kapusta, marynaty, dżemy czy konfitury. Metoda ta nie jest odpowiednia dla grzybów oraz delikatnych warzyw (np. fasolki szparagowej, groszku).
Słoiki ustawiamy do góry dnem w zmywarce, wybieramy program z temperaturą co najmniej 75°C i nie dodajemy detergentów. Po zakończeniu cyklu pozostawiamy słoiki wewnątrz do wystudzenia.
Bez względu na wybraną metodę, kluczem do udanej pasteryzacji jest użycie zdrowych, nieuszkodzonych owoców i warzyw, a także dokładne wyparzenie słoików i zakrętek. To gwarancja trwałości domowych zapasów i bezpieczeństwa spożycia.
Sprawdź także: W tym daniu najważniejsze jest ciasto. Domownicy będą się zajadać!