Przepisy na ciasteczka świąteczne krok po kroku - nie tylko pierniczki
Świąteczne ciasteczka to prawdziwe bogactwo smaków i tradycji. W polskich domach od lat piecze się wypieki z makiem, orzechami czy dojrzewające pierniczki. W ostatnich latach serca zdobyły również kruche ciastka korzenne, które zachwycają aromatem wprowadzającym świąteczny klimat. Sprawdź, jak przygotować różnorodne ciasteczka na Boże Narodzenie krok po kroku.
Z tego artykułu dowiesz się:
Przepis na ciastka z makiem na Boże Narodzenie
W polskich i słowiańskich obyczajach mak jest symbolem obfitości i płodności. Dlatego występuje w tradycyjnych potrawach wigilijnych obok fasoli, grochu, a w starszych przepisach również obok ziaren lnu i konopi. Bazą do ciastek z makiem może być ciasto kruche zagniatane z masą makową lub sypkim makiem. Innym wariantem ciasteczek z makiem będą rogaliki z ciasta półfrancuskiego. My jednak podamy prostszy przepis na ciastka kruche.
Przygotuj:
- 300 g mąki pszennej
- 200 g masła
- 100 g cukru pudru
- 2 żółtka (do ciasta) + 1 żółtko (do smarowania)
- 40 g maku
- sól
Przesiej mąkę do miski, dodaj szczyptę soli i pokrojone na kawałki masło. Posiekaj składniki nożem, a następnie dodaj cukier, mak i dwa żółtka. Ponownie posiekaj wszystko, a następnie szybko zagnieć, aż powstanie jednolite ciasto. Owiń je folią i włóż do lodówki na około 30 minut.
Po schłodzeniu rozwałkuj ciasto na grubość około 3-4 mm. Używając foremek, wytnij ciasteczka lub potnij je nożem na kratkę. Pozostałe skrawki ciasta zbierz, rozwałkuj ponownie i wytnij kolejne kształty, aż całe ciasto zostanie wykorzystane. Przed pieczeniem posmaruj ciasteczka żółtkiem roztrzepanym z łyżką wody. Rozgrzej piekarnik do 200°C i piecz ciasteczka przez 10-12 minut.
Pamiętaj, że takie wypieki łatwo przypalić, dlatego pilnuj czasu pieczenia, aby ciasteczka wyszły idealne.
Najlepszy przepis na pierniczki świąteczne
Pierniki jako słodycze świąteczne to przede wszystkim tradycja niemiecka, która została przyjęta w Europie w XIX wieku. Jednak są znane od dawna, a przywędrowały do Europy prawdopodobnie z Bizancjum. Staropolska nazwa „piernik” oznacza ciasto „pieprzne” w smaku. Najlepsze i najbardziej trwałe są pierniczki wyrabiane ze sfermentowanego ciasta. Tradycyjnie ciasto na piernik zarabiano już po Andrzejkach, żeby poleżało kilka tygodni. Dla uzyskania efektu wystarczy kilka dni. W różnych przepisach znajdziecie różny czas dojrzewania. My radzimy potrzymać ciasto w lodówce przynajmniej przez tydzień.
Czego będziemy potrzebować?
- 1 kg mąki pszennej
- 400 g miodu (może być wielokwiatowy)
- 400 g cukru
- 100 g masła
- 2 jajka
- 20 g przyprawy do piernika (lub mieszanki przygotowanej w domu)
- 15 g proszku do pieczenia
Dobrym sposobem na pogłębienie smaku ciastek jest karmelizowanie cukru przed wymieszaniem z mąką. Jak to zrobić? 2 łyżki cukru zarumień na patelni i zalej 2 łyżkami wody, dodaj miód i resztę cukru. Tak przygotowaną mieszankę zagotuj, następnie dodaj przyprawy i wystudź. Mieszanka powinna być letnia – około 20 stopni, kiedy będziemy ją dodawać do mąki. Następnie dodaj jeszcze masło, jajka i proszek do pieczenia. Wymieszaj składniki, zagnieć ciasto i odstaw na kilka dni do lodówki.
Po dojrzeniu ciasta rozwałkuj je do grubości 5 mm, wytnij lub uformuj pierniczki i piecz w temperaturze 190 stopni przez ok. 10-15 minut. Po ostudzeniu ciasteczka świąteczne można polać lukrem lub polewą czekoladową.
Jeżeli chcecie nadać bardziej indywidualny smak piernikom, to warto sięgnąć do przepisu na mieszankę piernikową. Oto nasza propozycja:
Żeby uzyskać ok. 100 g przyprawy, połącz 50 g cynamonu, 15 g sproszkowanego imbiru, 15 g zmielonych goździków, 3 g pieprzu, 5 g kardamonu i 10 g gałki muszkatołowej w proszku. Niektórzy dodają też 5 g sproszkowanego anyżku. Dla uzyskania ciekawszego smaku można dodać jeszcze szczyptę zmielonych ziaren kolendry lub ziela angielskiego.
Ciasteczka korzenne na święta
Tradycyjne pierniki z dojrzewającego ciasta z dodatkiem miodu różnią się od szwedzkich ciasteczek korzennych, znanych jako pepparkakor. Chociaż oba rodzaje wypieków mają intensywny, aromatyczny smak i zapach, ich przepisy znacznie się od siebie różnią. Pepparkakor to tradycyjne szwedzkie ciasteczka świąteczne, które piecze się 13 grudnia, w dniu świętej Łucji. To święto ma głębokie znaczenie w Szwecji, łącząc postać katolickiej świętej z pogańską symboliką światła (łac. lux – światło). W ciemnym okresie jesienno-zimowym, gdy na północy kraju panuje noc polarna, Łucja, symbolizująca światło, ma szczególne znaczenie.
Pepparkakor, choć są popularne podczas Bożego Narodzenia, wyróżniają się tym, że ich ciasto nie wymaga dojrzewania. Dodatkowo, w przeciwieństwie do polskich pierników, słodzi się je melasą lub specjalnym syropem. Dzięki swojej twardości i trwałości, ciasteczka te można wykorzystać jako ozdoby na choinkę – wystarczy zrobić w nich dziurki i powiesić, by świąteczne drzewko wypełniło się zapachem miodu i cynamonu. Poniżej znajdziecie szczegółowy przepis na te aromatyczne ciasteczka korzenne, które będą doskonałą alternatywą dla tradycyjnych pierników.
Przygotuj:
- 150 g melasy
- 100 g cukru (najlepiej drobnego lub pudru)
- 350 g mąki pszennej (lub pół na pół żytniej i pszennej)
- 100 g masła
- 1/4 łyżeczki proszku do pieczenia (1 łyżeczka w przypadku ciasta z mąką żytnią)
- 3 łyżeczki mieszanki do piernika (własnej lub kupionej)
- 1 jajko
- szczypta soli
Wymieszaj suche składniki (w tym przyprawy). Masło rozpuść na wolnym ogniu, dodaj melasę i cukier. Gotuj i mieszaj, aż masa będzie płynna. Wystudź i dodaj do suchej mieszanki, wbij jajko. Zagnieć ciasto lub wymieszaj za pomocą maszynki do chleba. Uformuj kulę, owiń folią spożywczą i włóż na jakiś czas do lodówki. Wyjmij i rozwałkuj na grubość ok. 0,5 cm. Wycinaj kształty foremkami lub nożem (tu zdecydowanie przydają się foremki!). Podobnie jak w przypadku pierniczków i ciastek kruchych ciasto, które zostanie, można ponownie rozwałkować i wycinać, żeby jak najmniej się zmarnowało.
Piekarnik rozgrzej do 175 stopni i piecz ciastka przez 10-15 minut. Jeżeli są zarumienione pod spodem, to możesz wyłączyć piekarnik i zostawić je na kratce do ostygnięcia. Przestudzone ciasteczka można dekorować lukrem lub polewą. Bez dekoracji są łatwiejsze do przechowania. Wrzucamy je do szczelnego, suchego pojemnika i wyciągamy na stół, kiedy będą potrzebne.
Alternatywą jest przygotowanie ciastek do zawieszenia na choince. Szkoda zawieszać wszystkie, bo doskonale posłużą nam jako przekąska do świątecznej kawy czy herbaty. Jednak warto wykorzystać taką tradycyjną ozdobę. W tym celu należy zrobić dziurki jeszcze przed upieczeniem. Najlepiej, żeby były to dość duże otwory, ale oddalone od krawędzi ciastka na tyle, by nie uległo złamaniu lub odkruszeniu.
Sprawdź także: Jak ozdobić pierniki? Ciekawe pomysły na dekorowanie pierników
Jak zrobić kruche ciasteczka świąteczne z lukrem?
Kruche ciastka to najprostsze, najszybsze i najbardziej dekoracyjne ze świątecznych słodyczy. To doskonała propozycja do pieczenia z całą rodziną. Do wspólnej zabawy można zaprosić nawet kilkuletnie dzieci. Przygotujcie więc blaszane foremki do wycinania i zabieramy się do roboty! Ciasto można przygotować według pierwszego z podanych tu przepisów, tylko bez użycia maku. Zajmijmy się natomiast lukrem. Można kupić gotowy biały lub kolorowy lukier, ale zawsze lepiej przygotować go w domu.
Istnieje kilka sposobów przygotowania lukru. Najprostszy to rozpuszczenie cukru pudru w wodzie. Trzeba tylko odpowiednio dobrać proporcje, żeby masa miała właściwą konsystencję i mogła zgęstnieć po jakimś czasie. Do tego zwykle dodaje się soku z cytryny. Na 250 g cukru pudru wystarczy sok z 1 cytryny i kilka łyżek gorącej wody. Cukier sypiemy łyżkami do płynu (soku z cytryny lub wody), sprawdzamy, czy ma lejącą, ale w miarę zwartą konsystencję. Ilość podana powyżej powinna wystarczyć spokojnie na dużą blachę ciastek. W zależności od potrzeb można przygotować połowę (ok. 125 g cukru na odrobinę soku i gorącej wody). Zamiast soku z cytryny możemy spróbować z odrobiną soku z aronii, jagód czy wiśni. Dzięki temu uzyskamy różnokolorowy lukier. Można też użyć odrobiny barwnika spożywczego.
Ten przepis jest łatwy i szybki, ale taki amatorski lukier ma swoje wady. Trudno dopilnować poszczególnych składników, żeby uzyskać dokładne proporcje. Poza tym jest on dość klejący i będzie ciężko przechowywać ciasteczka w pudełku.
Ciasteczka świąteczne lepiej ozdabiać lukrem zrobionym z dodatkiem białka. Wykonany prawidłowo na pewno zastygnie. Lukier na białku, zwany królewskim, ma też charakterystyczny, aksamitnie biały kolor, który dużo lepiej nadaje się do „zimowych” dekoracji. Oto prosty przepis na lukier z białka:
Przygotuj jedno średnie jajko i 150 g cukru pudru. Opcjonalnie możesz dodać kilka kropel soku z cytryny oraz barwniki spożywcze. Cukier puder przesiej przez sito, aby pozbyć się grudek. Oddziel białko od żółtka – białko przełóż do wysokiej miski do ubijania, a żółtko zachowaj, np. do posmarowania ciasteczek przed pieczeniem. Do białka dodaj cukier puder i opcjonalnie sok z cytryny. Ubijaj na niskich obrotach miksera, aż powstanie płynna, gładka masa (nie piana). Po około 10 minutach możesz dodać barwnik spożywczy i dokładnie wymieszać, aby równomiernie się rozprowadził. Jeśli lukier jest zbyt rzadki, dosyp trochę cukru pudru, aż osiągnie pożądaną konsystencję.
Gotowy lukier przełóż do rękawa cukierniczego. Na małych ciasteczkach świetnie sprawdzą się wąskie tylki, ale równie dobrze możesz użyć łyżki do jego rozprowadzenia.
Świąteczne ciasteczka to nie tylko smakołyk na choinkę czy dodatek do kawy. Jeśli ozdobisz je starannie, możesz zapakować je w dekoracyjne opakowanie i podarować jako uroczy, ręcznie wykonany upominek na święta.
Sprawdź także: Jaki prezent na święta kupić najbliższym? Poradnik prezentowy dla każdego