Czy ten owad jest groźny dla człowieka? Prawie nikt go nie zna
W świecie owadów wiele gatunków może stanowić zagrożenie dla człowieka, szczególnie poprzez ugryzienia. Podczas leśnych spacerów największym lękiem jest ryzyko zarażenia się chorobą zakaźną, taką jak borelioza. Nie każdy owad jednak niesie ze sobą takie samo niebezpieczeństwo – kluczowe są jego tryb życia oraz zdolność do przenoszenia drobnoustrojów. W tym artykule sprawdzimy, czy strzyżak jeleni, zwany również wszą sarnią lub jelenią, może zagrażać zdrowiu człowieka.
Z tego artykułu dowiesz się:
Jak wygląda strzyżak jeleni?
Strzyżak jeleni, często określany jako „kleszcz ze skrzydełkami”, bywa mylony z prawdziwymi kleszczami. Choć ich wygląd jest podobny, należą do różnych grup. Zrozumienie tych różnic jest istotne, by skutecznie się chronić.
Kleszcze to pajęczaki, przypominające pająki, podczas gdy strzyżak jest muchówką, bliżej spokrewnioną z muchą końską. Posiada skrzydła, które umożliwiają mu znalezienie żywiciela, ale po osiedleniu się na zwierzęciu skrzydła odpadają.
Wesz jelenia osiąga 5-6 mm długości i ma brunatne, spłaszczone ciało z wyraźnie zaznaczoną głową. Larwy strzyżaka nie stanowią zagrożenia, w przeciwieństwie do larw kleszczy, które mogą wnikać w skórę. Dorosłe strzyżaki atakują żywicieli, aby rozmnażać się na ich ciele.
Strzyżak, czyli wesz sarnia i jej tryb życia
Wesz sarnia, czyli strzyżak jeleni przechodzi kilka etapów rozwoju. Osobniki ze skrzydłami, które atakują ludzi i zwierzęta, to dojrzałe postaci owada. Rozmnażają się w sierści zwierząt i piją ich krew. Po wylądowaniu na ciele przyszłego żywiciela owad zrzuca skrzydła i zaczyna żyć tak jak wesz. Czasami skrzydła mogą odpaść, kiedy wyląduje na naszym ciele. Człowiek nie jest jednak żywicielem dla strzyżaka. Co nie znaczy, że nie jest narażony na ugryzienie. Dlatego ochrona przed tymi owadami przyda się tak samo, jak przed wszystkimi gryzącymi insektami.
Trzeba też pamiętać, że nasi pupile narażeni są na jego ataki. U psa wesz jelenia może się zadomowić w sierści, sprawiając, że będzie rozdrażniony. Nie mówiąc już o dalszym rozmnażaniu w pobliżu naszego domu.
Larwy rodzą się bezpośrednio z dorosłej samicy (jajożyworodność) i spadają z ciała żywiciela. Po dojrzeniu do rozmnażania, w kolejnym sezonie, zaczną szukać własnej ofiary.
Można je spotkać w lasach całej Europy, Azji i w Ameryce Północnej. Najbardziej aktywne są między czerwcem a wrześniem. Jako owady leśne, żyjące w strefie umiarkowanej potrzebują odpowiedniej temperatury, żeby móc zacząć się rozmnażać.
Sprawdź także: To prosta pułapka, dzięki której raz na zawsze pozbędziesz się powszechnych szkodników
Objawy ugryzienia strzyżaka
Ponieważ człowiek nie jest głównym celem strzyżaka, ryzyko ugryzienia jest mniejsze niż w przypadku kleszczy czy much końskich. Jednak wesz jelenia może ugryźć, co wiąże się z nieprzyjemnymi konsekwencjami.
Większość obawia się zakażeń po ugryzieniu. Strzyżak może wywołać reakcje alergiczne, zwykle w postaci rumienia utrzymującego się nawet kilka miesięcy. Choć szok anafilaktyczny jest mało prawdopodobny, u dzieci ugryzienia mogą prowadzić do duszności i silniejszych objawów alergii, dlatego ich ochrona jest kluczowa.
Czy owad przenosi choroby? Nie ma pełnej zgody naukowców co do takich schorzeń jak borelioza czy anaplazmoza, ale może przenosić bakterię Bartonella schoenbuchensis, powodującą atopowe zapalenie skóry. Szczególnie narażone są osoby z obniżoną odpornością.
Czy więc „kleszcz ze skrzydełkami” jest groźny? Kleszcze są bardziej niebezpieczne, ale ryzyko reakcji alergicznej czy chorób skórnych powinno być wystarczającym powodem, by unikać kontaktu z tym owadem. Tym bardziej że ślady po ugryzieniach są uporczywe i długotrwałe.
Jak wygląda ugryzienie strzyżaka?
Ukąszenie strzyżaka objawia się powstawaniem niewielkiej grudki, która zaczyna swędzić dopiero następnego dnia. Nawet u osób, które nie są uczulone na jego ugryzienie, grudka może się utrzymywać co najmniej przez tydzień, dwa. U niektórych rekordzistów wybroczyna po ugryzieniu utrzymuje się nawet rok.
Owad atakuje pojedynczo lub chmarą. Chociaż larwa jest niegroźna, to dorosłe osobniki potrafią wystarczająco uprzykrzyć nam wycieczkę do lasu. Kiedy strzyżak jeleni atakuje całą chmarą, jako latający insekt ma nad nami przewagę. Przyzwyczajony do buszowania w zwierzęcej sierści wciska się do uszu, nosa i pod ubranie. Pod tym względem owad ten jest dużo sprytniejszy od kleszcza czy muchy końskiej. Nie tak łatwo go odstraszyć, a ochrona musi być lepiej przemyślana.
Jak wspomniano, ugryzienia strzyżaka mogą powodować objawy podobne do niektórych alergii. Jeżeli nie zorientujemy się od razu, że coś nas ugryzło, to możemy pomylić ślad po ugryzieniu z uczuleniem.
Sprawdź także: Skąd biorą się małe muszki w domu? Mamy na nie sposoby!
Jak się chronić przed strzyżakiem?
Wesz sarnia, jak każdy owad atakujący człowieka, ma swoje słabe punkty. Wiedząc, jakie one są, możemy się łatwo uchronić przed jej ukąszeniem. Planując wycieczkę do lasu, pamiętajmy też o ochronie pupila, jeżeli go zabieramy ze sobą. U psa strzyżak może być dużo bardziej uciążliwym pasożytem, który uprzykrzy życie i zwierzakowi, i jego właścicielowi.
Najlepszym zabezpieczeniem dla człowieka jest przede wszystkim odpowiednie ubranie. Jak wspomnieliśmy, owady te potrafią wchodzić pod koszulę czy do ucha, ale długi rękaw z pewnością lepiej chroni niż krótki. Poza tym, idąc w takim stroju do lasu, będziemy mieć też pewność, że nie ugryzie nas żaden pająk ani komar. Ważne jest, żeby ubranie było jasne, ponieważ strzyżak jeleni szuka przede wszystkim zwierząt o ciemnym ubarwieniu. Poza tym dobrym pomysłem jest wybranie śliskiej odzieży, która utrudni lądującemu owadowi ugryzienie. Nie ma dowodu na to, że ochrona chemiczna działa tak jak na komary czy kleszcze. Tym niemniej dobrze jest używać środków odstraszających. Jeżeli nie ten, to inny owad nas ominie.
Żeby chronić włosy, najlepiej jest po prostu iść do lasu w czapce lub w bluzie z kapturem, który założymy, gdy zajdzie taka potrzeba.
W przypadku psa (rzadziej kota) wesz sarnia ma ułatwione zadanie. Prawdopodobnie nie tylko skoczy na naszego pupila, ale uzna go za dobrego żywiciela. W tym przypadku ważniejsze będzie więc dokładne wyczesanie sierści po spacerze.
Jak leczyć ugryzienie strzyżaka?
Ślady po ugryzieniu strzyżaka sarniego są mniej dokuczliwe niż te pozostawione przez muchę końską, ale nadal mogą powodować dyskomfort. Istnieje kilka prostych metod, by złagodzić objawy, ale miejsce ukąszenia należy najpierw zdezynfekować, ponieważ owad może przenosić drobnoustroje.
Łagodną reakcję alergiczną lub stan zapalny można złagodzić za pomocą wapna (wapnia z dodatkiem cynku) lub dostępnych bez recepty leków przeciwalergicznych. Jeśli jednak świąd i zaczerwienienie wokół krostki nie znikną w ciągu dwóch tygodni, warto skonsultować się z lekarzem.
Objawy można łagodzić poprzez chłodzenie miejsca lodem, aplikowanie wacika z octem lub sokiem z cytryny, albo stosowanie maści przeciwświądowych dostępnych w aptekach.
Strzyżak jeleni, choć nie jest największym zagrożeniem dla ludzi, może być uciążliwy. Dorosłe osobniki atakują z drzew w okresie letnim, a larwy rozwijają się w leśnej glebie. Owady te mogą także osiedlić się w sierści psa, powodując podrażnienia u zwierzęcia. Dlatego warto znać skuteczne metody ochrony przed strzyżakiem i sposoby jego zwalczania, by uniknąć dyskomfortu zarówno u siebie, jak i u swoich zwierząt.
Sprawdź także: Te owady są podobne do kleszcza - sprawdź, jak je odróżniać