Te owady są podobne do kleszcza - sprawdź, jak je odróżniać
Kleszcze to groźne dla człowieka pasożyty, mogące przenosić niebezpieczne choroby. Nic dziwnego, że budzą obawy. Jednak istnieją owady przypominające kleszcze, które nie są tak niebezpieczne. Jak je rozpoznać? Kiedy warto zachować czujność, a kiedy nie ma powodów do paniki? Sprawdź, jak odróżnić kleszcze od innych robaków w tym praktycznym poradniku.
Z tego artykułu dowiesz się:
Owady podobne do kleszcza – pajączki i pajęczaki
Na początek warto wspomnieć kilka gatunków, które mogą być mylone z kleszczami. Przyda się podstawowa wiedza o ich systematyce. W Polsce, ze względu na umiarkowany klimat, nie występuje wiele dużych owadów, ale można spotkać wiele drobnych pasożytów i innych małych stworzeń. Niektóre mogą być niebezpieczne, inne zaś są zupełnie nieszkodliwe, bo ich szczęki nie są w stanie przegryźć ludzkiego naskórka. Jakie gatunki możemy napotkać w Polsce i czy faktycznie warto się ich obawiać?
Kleszcze należą do pajęczaków, więc najbliżej spokrewnione z nimi są inne pajęczaki. W Polsce większość pajęczaków to pająki, a większe z nich łatwo odróżnić od kleszczy, dzięki charakterystycznym długim odnóżom w stosunku do niewielkiego tułowia. Jednak niektóre małe pajęczaki mogą być pomylone z kleszczami. Przykładem jest zaleszczotek książkowy – drobny, jasnobrązowy pajęczak, który posiada duże szczypce przypominające te u skorpiona. Zaleszczotek jest zupełnie nieszkodliwy dla człowieka, a wręcz pożyteczny, ponieważ zwalcza szkodniki papieru w bibliotekach oraz te atakujące ule.
Innym stworzeniem, które bywa mylone z kleszczem, są skakuny. Te drobne pajączki mają owłosione ciało, silne odnóża przystosowane do skakania i charakterystyczne kolorowe ubarwienie. W Polsce najczęściej spotykanym gatunkiem jest skakun arlekinowy, osiągający 5–8 mm długości. Po bliższym przyjrzeniu się ich budowie łatwo zauważyć, że skakuny znacząco różnią się od kleszczy.
Sprawdź także: Te robaki wchodzą do domu szczelinami - wiemy, jak temu zaradzić
Robaki ze skrzydełkami podobne do kleszczy
Wiele osób myli robaki posiadające skrzydła z kleszczami. Trzeba pamiętać, że ani kleszcze właściwe, ani skakuny nie mają skrzydeł. Natomiast niektóre z nich mogą być hemofagami, to znaczy odżywiać się naszą krwią. Dlatego obawiając się kleszczy, nie należy lekceważyć robaków ze skrzydełkami. Najbardziej znanym owadem tego rodzaju jest strzyżak jeleni, o którym piszemy dokładnie dalej.
Żaden z tych owadów nie jest jednak pajęczakiem, a większość zaliczamy do rzędu muchówek. Tu najbardziej popularnymi robakami ze skrzydełkami są:
- Bąk, zwany też muchą końską – Owad ten przypomina raczej zwykłą muchę niż jakiegokolwiek pajęczaka. Po ugryzieniu odczuwamy silny ból. Może przenosić choroby i wywoływać reakcję alergiczną.
- Kuczmany – to malutkie muchówki o podłużnych ciałach. Atakują głównie w lasach. Charakterystyczny jest kształt skrzydeł – krótkich, szerokich, nakładających się na siebie. Kuczmany mogą przenosić zakażenia porażające układ nerwowy m.in. wąglikiem i tularemią.
- Meszki – maleńki owad zamieszkujący okolice zbiorników wodnych. Jego larwa rozwija się w wodzie i jest pożyteczna – oczyszcza rzeki i strumienie z drobnych odpadów organicznych. Dorosłe meszki gryzą dotkliwie, ale nie przenoszą chorób. W wyniku ugryzienia może powstać obrzęk, gorączka i pojawić się reakcja alergiczna.
Powyższe owady podobne do kleszcza mogą być tak samo dokuczliwe, jak słynne pajęczaki. Rzadziej mylimy z kleszczami takie krwiopijne insekty jak pchły i pluskwy domowe. Są one mniejsze i spotykamy je najczęściej w domu, hostelach itp. wszędzie tam, gdzie mają dostęp do ludzkiej krwi.
Strzyżak jeleni przypominający kleszcza
Jednym z owadów często mylonych z kleszczem jest strzyżak sarni, nazywany potocznie „latającym kleszczem”. Znany również jako strzyżak jeleni lub wsza jelenia, ten owad jest muchówką, a nie pajęczakiem. Występuje w lasach strefy umiarkowanej, od Azji po Europę i Amerykę Północną. Największą aktywność wykazuje w miesiącach letnich, od czerwca do września.
Strzyżak sarni ma brunatne ciało, przezroczyste, wydłużone skrzydła i spłaszczoną budowę. Dorosły osobnik osiąga około 6 mm długości. Jego głównymi żywicielami są dzikie zwierzęta roślinożerne, zwłaszcza jeleniowate. Jednak człowiek czasem staje się przypadkową ofiarą.
Zachowanie strzyżaka wobec jeleni i saren przypomina wszy – po znalezieniu żywiciela owad osiedla się w jego sierści i traci skrzydła. Właśnie dlatego bywa nazywany wszy jelenią. Na ciele żywiciela dochodzi do rozmnażania – samica nosi jaja, z których rozwijają się larwy. Te z kolei spadają na ziemię, gdzie dojrzewają, by w kolejnym ciepłym okresie roku poszukać nowej ofiary. Larwy nie stanowią zagrożenia dla ludzi, gdyż rozwijają się poza ciałem żywiciela.
Sprawdź także: Te owady łatwo pomylić z prusakami - rozpoznaj je i zwalczaj skutecznie
Czy wsza jelenia jest groźna jak kleszcz?
Szkodliwość latającego kleszcza dla ludzi nie została potwierdzona. Mimo że jest owadem fruwającym, to poszukuje stałego żywiciela. Dlatego nie ma zbyt wielu okazji do przenoszenia chorób. Stwierdzono, że może zakażać bakterią Bartonella schoenbuchensis, przenoszoną z jeleniowatych na człowieka. Bakteria ta wywołuje u ludzi nieprzyjemne zmiany skórne.
Ponadto istnieje podejrzenie, że po ugryzieniu strzyżaka sarniego grozi nam borelioza. Nie udało się tego potwierdzić naukowo. Być może jest to tylko skojarzenie wynikające z podobieństwa strzyżaka i kleszcza. Te ostatnie na pewno przenoszą boreliozę oraz wiele innych niebezpiecznych chorób. W porównaniu z nimi strzyżak sarni wydaje się mniej groźny. Tym niemniej lepiej nie ryzykować i unikać ukąszenia przez wszę jelenią.
Jak uniknąć ukąszeń przez owady?
Istnieją dwa sposoby wystrzegania się niebezpiecznych owadów: tępienie larwy i dorosłych osobników oraz ochrona przezd ich ukąszeniem. Zwykły człowiek nie jest w stanie pozbyć się populacji insektów w lesie. Zresztą nie zawsze jest to pożądane. Jak wspomnieliśmy wcześniej, np. larwa meszki jest pożytecznym zwierzęciem, które oczyszcza rzeki. Dlatego lepiej jest unikać spotkania z pasożytem niż próbować go wyniszczyć. Co możemy zrobić?
W lesie warto uważać na małe pajączki, muchówki i inne drobne stworzenia. Jeśli za owady podobne do kleszcza uznamy hemofagi wymienione wcześniej, kluczowe będzie zapobieganie ich ukąszeniom. Na rynku dostępne są różne preparaty odstraszające pasożyty – najlepiej zapytać w aptece o skuteczny środek. Dodatkowo podczas spacerów w lesie lub nad wodą zaleca się noszenie odzieży ochronnej, takiej jak długie spodnie oraz bluzy lub kurtki z długimi rękawami.
Dobrą decyzją może być także szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, które pozwala wyeliminować ryzyko tej groźnej choroby. Niestety, na boreliozę szczepionka wciąż nie jest dostępna, co sprawia, że ochrona przed ukąszeniami pozostaje kluczowa.
Kleszcze mają charakterystyczny wygląd, a znajomość ich podstawowych cech pomaga łatwo odróżnić je od takich owadów jak strzyżak jeleni czy meszka. Mimo to wszystkie te stworzenia mogą gryźć i przenosić choroby. Dlatego zapobieganie ukąszeniom pozostaje najlepszą metodą ochrony.
Sprawdź także: Małe robaczki w domu na ścianie - skąd się biorą i jak z nimi walczyć?